احادیث پزشکی

حکمت اعضای بدن در گفتگوی امام صادق(ع) و طبیب هندی 

امام صادق(ع):«در سر رخنه ها و لايه هاست چون هرچيز درون تهي هرگاه يكپارچه باشد شكستن آن زودتر به سراغش مي آيد و چون چند تكه قرار داده شود شكستگي از آن دورتر است.

موي سر در قسمت بالاي آن قرارداده شده است تا با ريشه هايش چربي را به مغز برساند و نوك موها  بخار را از مغز بيرون ببرد و سرما و گرمايي را كه در بدن مي رسد از آن دفع كند

پيشاني از مو تهي است از آن رو كه محل رسيدن نور به چشمان است و در آن چين و چروك قرار داده شده است چون كه عرق فرو ريخته شده از سر را در خود محبوس مي سازد و مانع رسيدن آن به چشمان شود تا بدان وقت كه انسان عرق خويش را پاك كند و آنسان كه نهرها در زمين آبها را در خود محبوس مي سازند

ابروها در بالاي چشمان قرار داده شده اند تا نور را به اندازه ي كافي به چشمان دهند. اي هندي(مخاطب ايشان كه پزشكي از هند بود)! مگر نمي بيني آنكه نور بر وي چيره شود دست خويش را بر فراز چشمان مي گيرد تا نور به اندازه ي كافي از زير آن به چشمان راه بگشايد

بيني درميان دو چشم است تا نور را در ميان دو چشم به دو بخش مساوي قسمت كند و چشم همانند بادام است تا ميل (هواي انسان) بتواند دارو را در داخل آن جريان دهد و بيماري (عفونت) از آن بيرون آيد. اگر چشم مربّع شكل يا دايره اي بود نه ميل در داخل آن حركت مي كرد نه دارو به همه ي آن مي رسيد و نه بيماري از درون آن خارج مي شد.

سوراخ بيني در پا‍‍يين قرارداده شده است تا بيماريهايي كه از مغز فرو مي آيند از آن پايين آيد و بوها از آن بالا رود و به مشام رسد، در حالي كه اگر اين سوراخ در بالاي بيني بود، نه بيماري از آن به زير مي آمد و نه بويي را حس مي كرد.

سبيل و لب در بالاي دهان قرار گرفته است تا مانع رسيدن آنچه از مغز فرو مي ريزد به دهان شود، مبادا طعم خوراك و نوشيدن بر انسان مكدّر شود و آن را از خودش دور كند.

ريش تنها براي مردان قرار داده شده است تا بدين وسيله از زنان متمايز گردند و نيازي به باز گشودن (تمام چهره ها و ملاحظه آن براي شناسايي) نباشد.

دندان جلو تيز قرار داده شده است زيرا به واسطه ي آن كار گاز گرفتن صورت مي پذيرد و دندانهاي جانبي پهن است زيرا آسياب كردن و جويدن به كمك آنها انجام مي گيرد و نيش بلندتر است تا تكيه گاه دندانهاي جانبي وجلو باشد به سان ستون در يك بنا.

كف دستان از مو تهي است چون به كمك آنها كار لمس انجام مي گيرد اما اگر در آنها مو وجود داشت انسان نمي دانست آنچه پيش روي اوست و آنرا لمس مي كند، چيست.

مو و ناخن فاقد حيات است، زيرا بلند شدنشان مايه كثيفي و زشتي است و كوتاه كردنشان پسنديده است. پس اگر در آنها حيات وجود داشت، انسان به هنگام كوتاه كردن آنها، احساس درد مي كرد.

قلب به شكل دانه صنوبر است زيرا وارونه است و يك سر قلب، باريك قرار داده شده است تا لابلاي ريه برود و با سردي آن خنك شود مبادا كه مغز از گرماي آن بسوزد.

ريه دوپاره قرار داده شده است تا قلب درلابلاي فشارگاه هاي آن قرارگيرد و به كمك حركت آن خنك شود.

كبد قوسدار است تا معده را سنگيني كند و به تمامي بر روي آن قرار گيرد و آن را بفشرد و در نتيجه بخاري كه در آن هست، بيرون رود.

تا خوردن زانو به سمت عـقب قرار داده شده است چرا كه انسان به سمت جلو راه مي رود و حركات او با تعادل همراه است. اما اگر اين نبود انسان در هنگام راه رفتن (بر زمين) مي افتاد.

پيامبر خدا(ص): بيماريتان را با صدقه درمان كنيد كه آن ، بيماري ها و آفت ها را از شما دور مي كند/ و در حديثي ديگر: هيچ بيماري به چيزي برتر از صدقه درمان نشده است

پيامبر خدا(ص): هر كاري را چاره اي است وچاره ي تندرستي در دنيا چهار چيز است : كم سخن گفتن،كم خفتن، كم راه رفتن، كم خوردن

پيامبر خدا(ص): هر دردي را درماني است پس چون دارو به درد رسد به اذن خداوند، بهبود يابد و آن كس كه درد را آفريده است درمان را نيز آفريده است

پيامبر خدا(ص): خود را مداوا كنيد چون خداوند هيچ دردي را فرو نفرستاده مگر اينكه براي آن شفايي هم نازل كرده است جز مرگ كه آن را هيچ درماني نيست، شفا به دست خداست و خداوند طبيب است ولي بايد درمان هاي مادي را پيگيري كرد تا حكمت الهي برپا گردد. مگر چه كسي جز خدا منافع را در دارو قرار داده است

امام حسن عسگري(ع) در دعاي صبحگاهي خود مي فرمودند: اي آنكه شفا را در آنچه مي خاهد مي نهد.... اي آنكه به كمترين دارو سختترين درد را درمان مي بخشد

در گفتگوي حضرت موسي با خداوند: درد و درمان از خداست، پس طبيبان چه مي كنند؟ خداوند: روزي خويش مي خورند و دل بندگانم را خرسند مي دارند تا يا شفايم ويا قضايم برسد

فصل دوم (وظايف طبيبان و حس مسئوليت)

مسيح(ع) گفت: آنكه درمان كردن زخم زخمديده اي را وا گذارد، ناگزير شريك كسي است كه زخم را بر بدن  نشانده است

امام علي (ع): هركس طبابت پيشه كند، بايد از خدا پروا بدارد و خير خواهي و جدّيت به خرج دهد

پيامبر اكرم(ص): هيچكس را درمان مكن مگر اينكه بيماري او را بشناسي

امام علي(ع): با درد خويش تا آن هنگام كه با تو مدارا مي كند، مدارا كن

امام علي(ع): هركس درد نهفته خويش را پنهان بدارد طبيبش از درمان وي ناتوان مي ماند

امام علي(ع): سخت ترين بلا گسستن اميد است

امام علي(ع): نوميدي آنكس را كه دامنگيرش شود، مي كُشد

پيامبر خدا(ص): هركس درحالي كه به طبابت شناخت ندارد، عهده دار آن گردد و موجب فوت كسي يا صدمه اي كمتر ازآن شود، ضامن است

امام صادق(ع): هر كارگر( و صاحب حرفه اي) كه به وي براي اينكه كاري را درست كند مزدي دهيد، اما اگر آنرا خراب كند ضامن است

امام علي (ع): هركس كه به كار طبابت انسان يا حيوان دست مي زند، بايد از ولي آن براي خودش رضايت بگيرد وگرنه(در صورت صدمه) ضامن آن است

حلال و حرام بودن درمان

پيامبر خدا(ص): هركس به حرام درمان جويد، خداوند در آن شفايي قرار نمي دهد

[گفتگوي پيرمردي با امام صادق(ع)] پيرمرد:«دردي دارم و براي درمانش شراب خرما مي نوشم» امام گفت:«چه چيز تو را از آبي كه خدا هر چيز زنده اي را از آن آفريده است باز مي دارد؟» پيرمرد:« با مزاجم سازگار نمي افتد» امام پرسيد:«چه چيز تو را از عسل باز مي دارد، درحالي كه خدا فرموده است:در آن براي مردم شفايي است» گفت آنرا نمي يابم. آمام فرمود :« چه چيز تو را از شيري كه گوشتت از آن روييده و استخوانت از آن استوار ي يافته، باز مي دارد؟»گفت با مزاجم سازگاري نمي افتد. امام در هنگام به وي فرمود :«آيا مي خواهي كه تو را به شراب نوشيدن امر كنم؟ نه به خدا سوگند تو را به اين كار امر نمي كنم»

علت حلال و حرام بودن مواد

امام صادق(ع): خداوند – سبحانه و تعالي- نه از سرِ علاقه اش به آنچه بر مردم حرام كرده و نه از سر بي رغبتي به آنچه بر آنها حلال ساخته ، برخي مواد را بر بندگانش حرام گردانده و جز آنها را حلال دانسته .بلكه او آفريدگان را آفريد و به آنچه تن آنان بدان برپاست و به كارشان مي آيد، آگاهي داشت و همين چيزها را از سر لطف و براي مصلحت بندگانش، بر آنان حلال و مباح كرد و از آنچه به ايشان زيان مي رساند، آگاه بوده و آنان را از آن كارها نهي فرمود و آنها را برايشان حرام گرداند. سپس همين محرمات را براي هر فرد ناچار، به هنگامي كه تن وي جز به آنها برپا نمي شود، مباح و حلال قرار داد و البته او را بدين نيز امر فرمود كه از آن، به اندازه نياز بردارد،نه بيش از آن.

امام علي(ع): هركس در گرسنگي كامل غذا بخورد، غذا را خوب بجَوَد، درحاليكه هنوز ميل خوردن دارد، غذا را واگذارد و چون احساس قضاي حاجت كرد، آنرا محبوس ندارد، به هيچ بيماري اي جز بيماري مرگ مبتلا نمي شود. آيه قرآني كه همه طب را يكجا گرد آورده است:«بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد»

امام علي(ع): نوشيدن دارو براي بدن به سان صابون براي جامه مي ماند. آنرا تميز مي كند اما كهنه اش هم مي كند.

پيامبر اكرم(ص): هركس مي تواند با بيماري خود سر كند، از درمان بپرهيزد. زيرا بسا دارويي كه خود بيماري بر جاي مي نهد.

پيامبر اكرم(ص): هركاري را چاره اي است و چاره تندرستي در دنيا چهار چيز است:« كم سخن گفتن، كم خفتن، كم راه رفتن، كم خوردن»

فقه منسوب به امام رضا(ع): چون گرسنه شوي، بخور، چون تشنه شدي بنوش، چون ادرار بر تو فشار آورد، ادرار كن، جز از سر نياز نزديكي مكن، چون احساس خواب آلودگي كردي بخواب، كه اينها مايه تندرستي اند.

پيامبر خدا(ص): سفر كنيد تا تندرست بمانيد،جهاد كنيد تا غنيمت به چنگ آوريد و حج بگزاريد تا بي نياز شويد.

پيامبر خدا(ص): روزه بگيريد تا تندرست بمانيد

امام علي(ع): شب زنده داري مايه تندرستي است

امام سجاد(ع): حج و عمره بگزاريد تا تندرست بمانيد و رزقتان گشاده گردد و خرجي خانواده تان تامين گردد

امام صادق(ع): سه چيز است كه چاق مي كند: پيوسته حمام كردن و استشمام بوي خوش و پوشيدن جامه نرم.

امام صادق(ع): سه چيز است كه خوردني نيست ولي چاق مي كند:« پوشيدن زيرپوش كتان، بوي خوش، نوره كشيدن» سه چيز است كه خوردني است ولي لاغر مي كند:«گوشت خشك شده، پنير، خرماي تازه به بار نشسته» دو چيز است كه براي هر چيزي سودمند است و براي هيچ چيز ضرر ندارد:« آب نيم گرم، انار» و دو چيز است كه از هر جهت زيان دارد و براي هيچ چيز فايده ندارد:«گوشت خشك شده، پنير» راوي گفت: فدايت شوم آنجا گفتي لاغر مي كند و اينجا گفتي زيان مي رساند؟ حضرت فرمود: آيا نمي داني كه لاغري، خود از زيان ديدگي است

امام باقر(ع): هركس كفش زرد بپوشد تا زماني كه آن كفش را داشته باشد، دل خوش دارد چراكه خدا مي فرمايد:«زردي پررنگ، كه ديدنش بينندگان را شاد مي كند» بقره 69

امام صادق(ع): تعويذ(شادابي) در ده چيز است: قدم زدن- سواري- در آب غوطه ور شدن- به سبزه نگريستن- خوردن و آشاميدن- به زن خوش سيما نگاه كردن-آميزش جنسي(با همسر)- مسواك زدن- سر را با خطمي وجزآن در حمام شستن- با مردمان هم سخن شدن.

فقه منسوب به امام رضا(ع): روايت مي كنم كه اگر چيزي موجب افزايش (نيرو و نشاط) بدن باشد، ماساژ بدن و لباس نرم و همچنين بوي خوش و استحمام است و اگر (گزارش شود) مرده اي در اثر ماساژ دادن زنده شده است، من آنرا انكار نمي كنم ( شايد اشاره اي به ماساژ قلب باشد)

امام رضا(ع): هركس مي خواهد مزاج صفراوي خود را فرو بنشاند، هر روز چيزي تر و سرد بخورد، بدن خويش را باد بزند، كمتر راست بايستد و به آنكه وي را دوست مي دارد، فراوان بنگرد( پيشينيان به چهار مزاج اصلي معتقد بودند: صفراوي كه گرم و خشك است به سان آتش- دموي[خون] كه گرم و تر است به سان آب- سوداوي يا ماليخوليايي كه سرد و خشك است به سان خاك- سرانجام بلغمي كه سرد و تر است به سان هوا)

پيامبر خدا(ص):گرم مزاجان را به طول عمر بشارت ده

پيامبر خدا(ص):هركه جاودانگي مي خواهد بايد كه چاشت را زودتر بخورد و كفش خوب بپوشد و رداي سبك برگيرد(مقصود شايد كم بودن بدهي)و كمتر با زنان بياميزد

امام صادق(ع):دستهايتان را پيش و پس از غذا خوردن بشوييد كه فقر را مي برد و بر عمر مي افزايد

پيامبر اكرم(ص):ده چيز است كه پيري مي آورد:فراواني آميزش با زنان- شسشتن سر باگِل- توقف زياد در آبريزگاه(دست به آب)- سخن گفتن به گاه قضاي حاجت- فراواني بوي خوش- نوشيدن آب به هنگام شب- نگريستن به شرمگاه زنان- به رو خفتن-شبانه ايستاده آب نوشيدن- آستين را به صورت ماليدن

پيامبر خدا(ص):شام را وامگذاريد، هرچند به خوردن دانه خرماي خشكيده اي باشد. من بر امت خويش از اين بيم دارم كه از واگذاردن شام، پيري و درهم شكستگي به سراغشان بيايد، چراكه شام مايه نيرومندي پير وجوان است